Восеньскае падарожжа краяведаў

Наш Ваенна-гістарычны музей імя Удовікава пастаянна праводзіць экспедыцыі па вывучэнню роднага краю і збору экспанатаў для папаўнення фондаў.

На гэты раз разам з краяведам Алегем Ясковічам мы вырашылі пабываць у самых аддаленых населеных пунктах раёна – вёсках Ражок, Новая Цемра, Буды, Бабкі і Лавы.

Прыблізна апоўдні мы нарэшце пачалі рухацца ў накірунку Антопаля.

Хутка мінулі Нагор’е, Пярковічы, не заўважылі як апынуліся ў вёсцы Малінаўка. Там зрабілі першыя два прыпынкі.

Справа ў тым, што гэтая вёсачка былая Калонія Корсунь. Да 1939 г. тут пражываў пан Маліноўскі. Застаўся да нашага часу парк, ды адзін дом з панскага двара. Гэта вёска праз некалькі год знікне. Тут пражывае ўсяго некалькі чалавек. Некалькі год таму ля дарогі за вёскай я знайшоў вялізны валун з надпісам, што тут у 1869 г. пахаваны паляк. Па расказу мясцовага гісторыка, гэта быў апошні паўстанец, якога застрэлілі казакі падчас зачысткі. Раней камень стаяў на магіле ў дзесяці метрах ад дарогі, але каб не перашкаджаў, яго сцягнулі трактарам ў роў. Там, у карчах, ён зараз і ляжыць.

У хуткім часе мы былі ўжо ля вёскі Корсунь. Агледзелі помнік землякам, загінуўшым у час ВАВ ды польскіх часоў, геадэзічны рэпер. На ўскрайку вёскі зрабілі прыпынак каб аглядзець могілкі Першай Сусветнай вайны. Усё добра, але траву ніхто не пакасіў, а згнілы крыж прычапілі да куска дрэва. Пахаванне без крыжа – гэта не пахаванне. За польскім часам тут па расказах старых людзей быў мемарыял. Падчас святаў ля бетоннай стэлы запальвалі нават агонь і клалі кветкі. Але ў савецкія часы ўсё гэта знікла і ад могілак засталася толькі абвалованая мясціна, парослая хмызняком.

Неўзабаве мы апынуліся на могілках вёскі Вулька Антопальская. Там павінна быць закінутае пахаванне двух партызан. Агледзеўшы могілкі, мы знайшлі некалькі цікавых камянёў з выявамі крыжоў, а партызанскае пахаванне, на жаль, не знайшлі.

Наступны прыпынак зрабілі ў Антопалі. Сфатаграфавалі мясцовую Уваскрасенскую царкву з мемарыяльнай калонай ды помнік з бусламі, што на брацкай магіле. Ля царквы ўражвае бетонны куб на пахаванні савецкіх танкістаў і загінуўшых актывістаў.

Пасля наведвання мясцовай крамы паехалі шукаць жыдоўскія могілкі, што кальсьці былі на поўнач ад Антопаля, у лесе. Паблукаўшы па карчах, знайшлі некалькі камянёў. Мабыць, гэта і ёсць тыя зніклыя могілкі. Сфатаграфаваўшы камяні, паехалі ў Зёлава.

Вёска Зёлава мае вельмі старую і самабытную гісторыю. Найперш тут была адна з самых дзівосных па архітэктуры Троіцкая царква. Каля дзесяці год таму здарылася бяда і царква згарэла. Засталася толькі старая званіца. Жыхары на папялішчы пабудавалі новую царкву, але яна архітэктурнай каштоўнасці ўжо не мае.

У Зёлаве напрыканцы верасня 1939 г. адбылася трагедыя. Чырвонаармейцы пры зачыстцы тэрыторыі знайшлі ў маёнтку польскага адстаўнога генерала Салагуба-Давойну і антопальскага войта Юзафа Кухарскага. Без аніякіх тлумачэнняў і абвінавачванняў вывелі ў сад і расстралялі, а маёмасць разрабавалі. Перад вайной у маёнтку знаходзіўся дзіцячы прыют. Што стала з дзецьмі ў час вайны, ніхто з мясцовых жыхароў не ведае. Эвакуіраваць дзяцей не змаглі, бо не было транспарту, ды і немцы прыйшлі ў Антопаль на трэці дзень вайны. Думаю, што мясцовым краязнаўцам патрэбна высветліць да канца лёс выхаванцаў Зёлаўскага прыюта і выхавацеляў. Сам маёнтак быў спалены партызанамі ў 1943 г. Ад былой велічы захавалася толькі ліпавая алея, некалькі хлявоў і склеп.

Наступны прыпынак быў зроблены ў вёсцы Дзеткавічы. Упрыгожвае вёску Пакроўская царква, якая была пабудавана у 1740 г. Яна вельмі прыгожа ўпісваецца ў сельскі пейзаж.

Ля царквы стаіць помнік. На помніку надпіс, што мясцовы жыхар – амерыканец па прозвішчу Ліс загінуў у 1917 г. на французскім фронце ва ўзросце 22 гадоў.

У вёсцы Буды нам пашчасціла сустрэць былога партызана атрада імя Кірава Міхася Новіка. Ён быў крыху на падпітку і рассказаў, па яго словах, “усю праўду пра партызан” і тое, як сяляне ваявалі з фашыстамі.

Сабраўшы колькі экспанатаў у вёсцы Бабкі, мы паехалі ў лясную вёску Лавы. Аказалася, што вёска дажывае свой век. Тут засталіся два жыхары: Дзмітрый Логвінавіч Карповіч (1926 г.н.) ды Васіль Восіпавіч Карповіч (1956 г.н.). Адно задавальненне было паназіраць за іх руплівым жыццём у лесе. А Васіль Восіпавіч заявіў, што лепшага жыцця, чым у Лавах, няма нідзе. Тут, па яго словах, сапраўдны рай. Дык вось – мы пабывалі ў раі.

Сабраўшы экспанаты, паехалі яшчэ на Новую Цемру ды Ражок. Там таксама насельніцтва зусім мала і праз некалькі год вёскі застануцца без людзей.

Вось такую цікавую экспедыцыю па родным краі арганізавалі для сябе гісторыкі-краяведы.

Комментарии к статье

К данной статье еще никто не оставил свой комментарий. Ваш комментарий может стать первым!

Последние новости

Молодые специалисты, октябрята и…пешие экскурсии по Дрогичину

В октябре в филиале «Военно-исторический музей им. Д.К. Удовикова» уже традиционно проходят экскурсии для молодых специалистов. Во время обзорных экскурсий присутствующие узнают историю возникновения города Дрогичина, его военного прошлого.

Всей семьёй в музей

С 14 по 21 октября филиал "Военно-исторический музей им. Д.К. Удовикова" предоставляет возможность бесплатно всем многодетным семьям в рамках Недели родительской любви посетить экспозиции, а также насладиться выставкой "Свидетели эпохи".

Учитель с отвагой

Вот уже и 80 лет отделяют нас от последних залпов Великой Отечественной войны. В эту осеннюю пору особенно хочется вспомнить учителей – ветеранов войны, которые сменив солдатское обмундирование на гражданскую одежду, вошли в школьные классы. Только в городских школах в то время работали Коньков Иван Ефимович, Баранова Мария Захаровна, Чечко Петр Всеволодович, Есликов Андрей Сафронович, Пицуха Василий Лукъянович, Северинец Александр Федорович, Зайцев Алексей Иванович и многие другие.

Сентябрьские встречи с музеем

В этом году мы отмечаем знаменательную дату – 80 лет с момента окончания Великой Отечественной войны. Это время, когда мы с гордостью вспоминаем о беспримерном мужестве и самоотверженности белорусского народа, который с оружием в руках встал на защиту своей земли. Важно чтить не только подвиги солдат на передовой, но и неоценимый вклад тружеников тыла, чья стойкость и преданность делу помогли приблизить Победу. Мы обязаны быть достойными памяти наших предков, стремиться к новым достижениям и передавать эту священную эстафету будущим поколениям.

диалоговая площадка "Как это было…В сентябре 1939 г."

17 сентября – особенный день для нашей республики, когда мы вспоминаем о единстве народа.Эта дата связана с событиями 1939 года, когда Красная Армия вошла на территорию Западной Беларуси, чтобы защитить ее жителей от надвигающейся угрозы немецкой оккупации.